Delik (1960)

Zavallı Gaspar

Film, Roland (Jean Keraudy) ın “şimdi size anlatacağım hikaye…” şeklindeki sözleriyle başlıyor. Claude Gaspard adlı mahkum hücresi tadilatta olduğundan Roland, Manu, Geo ve Monseigneur’un birlikte kaldığı hücreye gönderilir. Hücredeki dört kişi uzun süredir birlikte olmaları nedeniyle birbirlerine olan güvenleri tamdır. Yönetmen bu dört kişi hakkında pek bilgi vermez bize, kendilerinin idam mahkumu oldukları dışında, aralarındaki ilişkileri hakkında ipuçları verir sadece. Manu bu dörtlü grubun lideridir. İlk tepkileri hücreye yeni gelen Gaspard’a güvenip güvenmeme üzerinedir. Firar fikrinin Gaspard’a söylenmesi konusunda son sözü Manu söyler Gaspard hücredeki diğer mahkumlardan daha kültürlü, genç ve zengindir, ama onlarla hemen kaynaşır ve güvenlerini sağlar hücredekilerin kaçış planı yaptıklarını öğrenir ve olaya son derece olumlu yaklaşır. Plan son derece basittir, hücrenin zemininde bir delik açarak kanalizasyona inmektir. Hapishanedeki tadilat çıkacak sesi bir anlamda örtecektir. Yattıkları ranzadan çıkardıkları demir çubuğu çekiç gibi kullanarak zemine hızla vurmaya başlarlar. Bu sahneler gereğinden uzun tutulmuş gelebilir sizlere, ancak yönetmen bunu kasıtlı olarak yapıyor. Kazma işlemi başlarken, ilk vuruştan itibaren hücrenin zeminine açılan deliğin nasıl büyütüldüğü detaylı bir şekilde gösteriyor. Benzer sahneleri kanalizasyon sisteminde açılması gereken tünellerde de görüyoruz. Bu gerçek zamanlı kazma işindeki ayrıntı, bir müddet sonra çok gerçekçi geliyor. Önceleri evinizde bir tadilat işi gibi gördüğünüz olay bu kadar detaylı verilince bir süre sonra mahkumlarla birlikte davranmaya başlıyorsunuz. Filmi izlerken "siz olsanız Gaspard'a güvenir miydiniz?” sorusunu da kendinize sormadan edemiyoruz. Film “güven”sözünü anlattığı öyküde sürekli kafamıza kazıyan görüntüleri sergiliyor. Hayatta da böyle değilmidir. Yığınla arkadaşınız olduğunu söylersiniz ama gerçekten güvendiğiniz ve en zor gününüzde yanınızda olan her türlü fedakarlığı mazeretsiz yapan kaç tane güveneceğiniz gerçek dostunuz vardır? İnsan duraklayıp kalıyor değil mi?. Yönetmen Becker, filmde Gaspard'ın güvenilmez olduğu fikrini de bize gösterip kaçırıyor, amaç sona yaklaşırken tekrar şüphe tohumları ekerek heyecanı üste taşımak. Bu çok başarılı filmin gidişi yönetmene yetmemiş olacak ki müthiş bir sonla bizi iyice şoka uğratmayı seçmiş. Öyle bir final varki, herşeyi unutup onun üzerine konuşulabilir saatler boyu. Kararlaştırılan firar öncesi hapishane müdürüyle Gaspard’ın davasının dosyası üzerinde görüşme yapması filmin akışını son derece etkiliyor .Gaspard, görüşmeyi yapıp hücresine, döndüğünde ondan tek Manu şüpheleniyor. Manu hapishane müdürünün odasında iki saat ne konuştuklarını sorar Gaspar‘a oda inkar edip karısının kendisine yaptığı suçlamayı geri aldığını söyler. Kendisinin erken salınma durumu oluştuğunu söyler. Manu’nun sert çıkışına incinmiş gösterir kendini bu şekilde Manu ondan özür bile diler. Kaçış için kazdıkları yeri açarlar o sırada hücrenin kapı deliğinden Roland’ın yaptığı aynadan son bir kez dışarıyı kontrol etmek istediklerinde bir tarafa bakarlar her şey normal öbür yana döndüklerinde polis ,gardiyan topluluğunu hazır bekliyor vaziyette görürler… Roland , Manu , Geo ve Monseigneur alınırlar ve soydurulup sırtı dönük biçimde duvara yapıştırılırlar, en son hücrede Gaspar kalır ve müdür gardiyana onu başka bir hücreye yerleştirmeleri emrini verir. . Yanından geçerken Roland’ın ağzından Gaspar’a söylediği “ Zavallı Gaspar” sözleri dökülür. Biz seyircilerde o an yıkılırız. Yakalanmadan önce Manu’nun arkadaşlarına Gaspard’la birlikte kanalizasyon tünelinin sonunda künkten başlarını dışarı çıkardıkları anı anlatırken söylediği “Bir taksi çağıracak kadar yakındık” sözü aklımıza geliyor ve içimiz daha bir burkuluyor. İnsanın güvendiği birinden darbe yemesinin herhalde kelimelere dökülerek anlatılması çok zor. Ancak burada kişilerin karakterleri ortaya çıkıyor tabi ki..Gaspard’ın ihanetini aslında gerektiği an insanoğlunun kendi çıkarı ve menfaati uğruna herşeyi satabileceğini gösteriyor. Hepimiz yaşadığımız hayatta da buna benzer ikilemler yaşıyoruz. Güvenip güvenmemek üzerine..Sürekli herkese de şüpheyle yaklaşmak ta mümkün değil tabi ki..Ancak güveni sarsan birine de ikinci şansın verilmesine karşıyım.. İhanete uğrayan o an kaybeder görünür belki ama gerçek kaybeden ihanet edendir derim… Hepinize, çevrenizde gerçek dostlarla dolu olduğu bir hayat dilerim.